Kotlina Dukielska, leżąca w południowej części powiatu krośnieńskiego, od wieków znana jest jako naturalna brama przez główny grzbiet Karpat. To właśnie tędy prowadzi najniższe przejście między Polską a Słowacją – Przełęcz Dukielska. Jej szczególne położenie geograficzne sprawia, że obszar ten wyróżnia się wyjątkowymi warunkami wiatrowymi, które w bezpośredni sposób wpływają na organizację i przebieg Górskich Zawodów Balonowych w Krośnie i okolicach.
Przewężenie karpackie w rejonie Dukli pełni rolę naturalnego tunelu, którym powietrze przemieszcza się z południa na północ i odwrotnie. W efekcie wiatry w tym regionie są częste i stosunkowo silne, nawet w okresie letnim. Średnia prędkość wiatru na wzniesieniach sięga około 6 m/s, a w dolinach około 4 m/s. Choć wartości te nie wydają się wysokie w porównaniu z terenami nadmorskimi, w warunkach górsko-dolinnych oznaczają one dynamiczne i zmienne środowisko dla żeglugi powietrznej.
Charakterystycznym zjawiskiem są tzw. wiatry dukielskie, często utożsamiane z fenem karpackim. Pojawiają się one, gdy po południowej stronie Karpat napływa ciepłe powietrze z kierunków południowych lub południowo-zachodnich. Różnica ciśnień po obu stronach grzbietu przyspiesza przepływ przez przełęcz, a na obszarze Podkarpacia obserwuje się wtedy suche, ciepłe i porywiste wiatry. To właśnie te podmuchy były jednym z powodów, dla których w okolicach Rymanowa i Iwonicza powstały farmy wiatrowe – region należy bowiem do najkorzystniejszych w Polsce pod względem warunków anemometrycznych. Dla balonów oznacza to wyzwanie: nagłe przyspieszenie przepływu powietrza może uniemożliwić start lub bezpieczne lądowanie, a niekiedy prowadzi do całkowitego odwołania konkurencji.
Zmienność i lokalne zawirowania
Rzeźba terenu powiatu krośnieńskiego, z jego falistymi wzgórzami i licznymi dolinami, powoduje, że wiatr rzadko jest jednorodny. Wąskie odcinki dolin potrafią działać jak dysze, przyspieszając przepływ, natomiast szersze fragmenty kotliny sprzyjają wyciszaniu i powstawaniu zawirowań.
Kotlina Dukielska i okolice Krosna to region, w którym wiatr ma szczególne znaczenie. Latem jest on z jednej strony sprzymierzeńcem – niosącym balony nad malowniczymi dolinami Wisłoka i Jasiołki – a z drugiej wyzwaniem, które potrafi pokrzyżować plany organizatorom i pilotom. Kanałowanie przepływu przez Przełęcz Dukielską, fenowe podmuchy oraz codzienny cykl bryz górsko-dolinowych czynią ten obszar unikatowym w skali Polski.
Dzięki temu Górskie Zawody Balonowe w Krośnie mają swój niepowtarzalny charakter: są nie tylko świętem sportów lotniczych, lecz także lekcją pokory wobec sił natury, które w Kotlinie Dukielskiej pokazują swoje dynamiczne oblicze.
